A japán császár is elismerte a debreceni rendező munkásságát
Szerző: Kovács Enikő | info@dehir.hu Közzétéve: 2017.01.08. 10:11 | Frissítve: 2017.01.09. 09:03
Debrecen – Az Antarktisztól John Lennonig, Nyilas Misitől Tojamáig: 12 év után újra a Csokonai Színházban rendez Pinczés István. Interjú.
„Hajnal és sötét / a két messzi országot / váltva köszönti.” „A felkelő nap / arany-ezüst sugara / ragyog Rátok s rám.” Fukajama Szakae japán költő és a kitüntett debreceni művész versének részleteit Pinczés István különleges japán kitüntetésének, A Felkelő Nap Arany és Ezüst Sugarainak Rendje átadására készült brosúrájában olvashattam. Az egyedülálló japán kormánykitüntetés és egy korszakalkotó színházi esemény apropójából beszélgettünk Pinczés Istvánnal.
A világ leghidegebb leánykérését tartották december 19-én az Antarktiszon. A japán rendező, Koizumi Hirosi és társulata az Antarktiszon mínusz 40 fokban játszotta Csehov Leánykérés című darabját egy sátorszínházban. Keddre virradóan a világ kétszázhatvan pontján az „Öleld át a Földet” elnevezésű megmozdulás keretében egy időben élték át a különböző nemzetiségű nézők ugyanazt a színházi élményt. A kezdeményezésnek markáns debreceni vonatkozása volt, Pinczés István rendező fejéből pattant ki az ötlet, hogy az antarktiszi előadással egyidőben a világ színpadain ugyanakkor játsszák a Csehov-színművet (vagy ahol nincs repertoáron, helyette egy másik darabot). Debrecenben a Kosár Közösségi Térben a Debreceni Színjátszó Stúdió Független Színház és Japán Kulturális Szolgáltatóközpont hajnali fél 2-től játszotta a Leánykérés című egyfelvonásos komédiát.
Dehir.hu: Hogyan jött létre ez az egyedülálló színházi előadás-hálózat?
Pinczés István: A Bungeiza Gekidan társulattal több évtizedes kapcsolatot ápolunk. Ők a 2. világháború óta dolgoznak együtt, előadásaikkal bejárták az öt kontinenst. December 19-én a hatodik kontinenst hódították meg. Ennek előzményéről tudni kell, hogy a társulat vezetői, Koizumi Hirosi és Koizumi Kuniko házaspár 80 évesen „nyugdíjba mentek” és 3 hónapos világkörüli hajóútra indultak. Bejárták a déli féltekét, megkerülték az Antarktiszt is. S ekkor született az ötlet, hogy a színház is hódítsa meg a hatodik földrészt, ahol még soha nem volt színi előadás. Ezzel szerettek volna példát is mutatni a jövő generációnak, hogy az álmok a tettek révén megvalósulnak, nincsen lehetetlen!
Dehir.hu: Több apropója is volt a nevezetes dátumnak.
Pinczés István: Valóban, több évfordulót ünnepeltek e napon. Legelőször is ezzel köszöntötték a japán császárt születésnapján. Lerótták kegyeletüket a 47 rónin előtt, akik 1701. december 14-én megbosszulták az urukra kényszerített öngyilkosságot. Emlékeztek Roald Amundsen norvég felfedezőre, aki 1911. december 14-én érte el a Déli sarkot. S a személyes vonatkozása pedig Koizumi Hirosi és Koizumi Kuniko 58. házassági évfordulója volt. Amikor tudomást szereztem a nagyszabású és elképesztő színházi eseményről, akkor e-mailt küldtem az AITA (Nemzetközi Amatőr Színházi Egyesület) kötelékében lévő országok színi csoportjainak, csatlakozzunk az „Embrace the World”, azaz „Öleld át a Földet” jelszó jegyében, s a világ különböző országaiban kezdjünk színházi előadást ugyanabban az időben. Az antarktiszi előadás chilei időszámítás szerinti 18 óra 30-as kezdetéhez igazítottuk az óráinkat, így a debreceni esemény kedd hajnalban 1 óra 30 perckor kezdődött Hajnali színház – a „Felkelő Nap Sugarainál” címmel.
Dehir.hu: Ez utalás a kitüntetésre is, melyet a japán császártól kapott?
Pinczés István: Igen, rímel rá. A Felkelő Nap Arany és Ezüst Sugarainak Rendje az egyik legmegtisztelőbb és legnagyobb becsben tartott japán kormánykitüntetés. Az elismerést egy alkalommal öt japán állampolgár kaphatja meg kulturális területen elért eredményeiért. Az a rendkívüli szerencse ért, hogy én lehettem az első, aki külföldiként a kitüntetésben részesült a több évtizedes színházrendezői és kulturális kapcsolatépítő tevékenységem elismeréséül.
Dehir.hu: Hogyan kezdődött ez a kapcsolat?
Pinczés István: Még 1981-ben. Angol-magyar szakos tanárként végeztem Debrecenben és a tanári pályába éppen csak belekóstolva a Csokonai Színház rendezőasszisztenseként alapítottam meg a Színjátszó Stúdiót. 1980-ban egy nemzetközi fesztiválon első díjat nyertünk Csehov Leánykérésével, s meghívtak New Yorkba, ahol egy japán társulat pontosan ugyanezt a darabot adta elő. Koizumi Hirosi, a társulat rendezője pedig meghívott bennünket Japánba. Ők hamarabb tudtak hozzánk utazni, 1982-ben Debrecenben léptek fel az IPK-ban. Ezután következett a tojamai fesztivál 1983-ban. Öt napig utaztunk Debrecenből repülővel, vonaton és hajón: az Efezuszi özvegy című komédiát játszottuk, s második díjat nyertünk, automatikusan meghívást kapva a következő fesztiválra is. A Csokonai Színház rendezőjeként, később főrendezőjeként tovább szélesítettem a kapcsolatot. Háromszor vendégszerepelt a színház Japánban. 1985-ben lehetőségem nyílt rendezni is Tojamában: előbb a Tótékat, majd Szép Ernő Május és Füst Milán A zongora című művét állítottam színre a japán társulattal. A két kultúra találkozásának mezsgyéjén izgalmas színházi értékek születtek.
Dehir.hu: Hogyan folytatódott a kultúrák egymásra találásának története?
Pinczés István: A kultúra más területeit – zene, kórusművészet, néptánc, képzőművészet – is fokozatosan bevontuk, így jutott ki Japánba a Kodály Kórus, a Hajdú Néptáncegyüttes, az ifjúsági fúvószenekar, és számos művész vett részt alkotótáborokban: festők, grafikusok, fafaragók, népzenészek. A Színjátszó Stúdió, később a Vojtina Bábszínház japán nyelven játszott magyar és európai meséket, A kis gyufaáruslányt, A császár új ruháját, a Három kismalacot, A rút kiskacsát. A Felkelő Nap országából pedig rézfúvós zenekarok és táncosok érkeztek a Virágkarneválra, kórusok a Bartók Kórusversenyre, ikebana művészek mutatták be kompozícióikat, kimonó-bemutatóban, koto- és trombitahangversenyben, ecsetírásművészeti előadásokban gyönyörködhettek Debrecen mellett a megye más településein is. Magyarország több mint 20 városában tartottunk már japán napokat, kiállításokat, teaceremóniát, és más egyéb programokat.
Dehir.hu: A japán kultúra iránti szerelemnek köszönhetően lett nagykövete a japán kultúrának?
Pinczés István: Igen, és a magyar kultúra nagykövete is lettem Japánban. Most jártam kint 51. alkalommal, s nem csak rendezőként, hanem fellépő szereplőként is: a gonosz vadász szerepét játszottam tojamai tájszólásban. Sok időt töltöttem a Felkelő Nap országában. Örkény Tótékjának rendezésekor három hónapot két részletben, ez volt a leghosszabb távollétem. Gyakran hívtak tanítani, fesztiválokon zsűrizni, előadást tartani – ezek rövidebb ott-tartózkodások voltak, de ha összeadom a napokat, több mint három évvé adódnak össze. Szerelmes lettem a japán kultúrába, a nó színházi előadások szakralitásába, a japán történelmi drámák, a kabuki tökéletességébe (öt óra egy előadás), a bunraku varázslatos virtuozitásába. Legjobban a kjógen, a hétköznapi emberek történeteinek humora fogott meg, a műfaj a mi vásári komédiáinkhoz hasonlít.
35 év alatt összesen 95 alkalommal érkezett japán művészcsoport Debrecenbe, 1722 japán művész látogatott el hozzánk. Hajdú-Bihar megyéből 85 alkalommal 604 művész jutott el a felkelő nap országába. A Felkelő Nap Arany és Ezüst Sugarainak Rendje a 35 év munkájának megtisztelő elismerése.
Dehir.hu: Rövidesen elérkezik a 150. rendezéséhez. Melyik előadásra a legbüszkébb?
Pinczés István: Nem könnyű egyet kiválasztani, hiszen olyan, mintha választanom kéne a gyerekeim közül. Talán a legutolsóra, mert az évekkel ezelőtti nagy hazai és nemzetközi fesztiválsiker, a Gézagyerek, az ikonikus Légy jó mindhalálig, vagy a kortárs drámasorozat emléke mellett ennek a sikere a legfrissebb: a Debreceni Független Színházzal és a Hangfogó Banddel közösen létrehozott John Lennon emlékműsorára vagyok most a legbüszkébb, amely A Mindenségen át címet kapta, s melyet a Vojtina-premier után a Csokonai Színházban játszottunk december 11-én, Lennon meggyilkolásának napjára emlékezve. Novemberben a Kosárban indítottunk Kortárs Kocsmaszínház címmel ősbemutató-sorozatot, amiben ma élő magyar szerzők új drámáit mutatjuk be. A Csokonai Színház vezetői, Ráckevei Anna és Gemza Péter felkérésére ebben az évadban 12 kalandozó esztendő után végre ismét itthon rendezek. Február 17-én Pownall: Mesterkurzus című „zenés kihallgatása” lesz a jubileumi, 150. produkcióm.
HOZZÁSZÓLÁSOK (0)