Jogi hercehurcák még nem voltak ilyen szórakoztatóak
Szerző: Szilágyi Szilvia | szilagyi.szilvia@dehir.hu Közzétéve: 2021.02.07. 19:50 | Frissítve: 2021.02.07. 19:50
Debrecen - Várady Tibor regényéből kibontakozik a vajdasági, écskai grófok és grófnők, alkalmazottaik, ügyintézőik és a tanyasi munkások 19-20. századi, botrányokban gazdag világa.
„Arról igyekszem írni, hogy mi is az az Écska, és mi történt Écskán. Az iratokban rögzített tényeken, eseményeken, sorsokon nem változtatok. Azért sem, mert azt látom, hogy az iratokban látható események, sorsok és hátterek – utólag egymás mellé téve – összefonódnak, és regénnyé alakulnak. Ezért nevezem a most következő szöveget dokumentumregénynek.” – írja Várady Tibor Mi történt Écskán? című művének bevezető fejezetében.
S ki tudná jobban, hitelesebben bemutatni a vajdasági écskai kastély életét, a Lázár és Hannoncourt grófi család és leszármazottaik jogi csatározásait, mint a vajdasági születésű jogász, író, Várady Tibor, aki szintén jogász nagyapja egykori pereskedési ügyeit vizsgálgatva, nagy felfedezésre jutott. A porosodó jogi hagyatékok szaftos családtörténetekké váltak a kezében, amelyekből egyszersmind egy hosszúra nyúlt korszak zűrzavaros világa bontakozott ki – ezt vetette papírra az író.
Regénnyé mégis az teszi, hogy a puszta tényeken túl a szerző gyakran elkalandozik, „próbálom elképzelni, hogy mi történhetett” – jegyzi több alkalommal, s egy-egy ilyen kikacsingatás, találgatás után indul az igazi utazás térben és időben: a Vajdaságból Budapest, Bécs és Belgrád irányába, a 19 század közepétől a 2000-es évekig és vissza.
Halsikkasztás mozijegyért, örökösödési viták, csizmalopás, egy grófkisasszony botrányos megszöktetése, egy komorna féltékenységből elkövetett gyilkossági kísérlete, egy báró és egy szakács pofoncseréje és még több intrika. A fondorlatos történetvezetés ellenére Várady könnyed tolmácsolásában nem okoz nehézséget követni a jogi kanyarokat. Annál inkább a szerzőnek, akinek több esetben is fejtörést okozott az olvashatatlan kézírásokból, többnyelvű (magyar, román, osztrák, szerb) iratokból kihámoznia, ki ütött először, honnan indult a probléma gyökere, kié volt a megelőző csapás, hogyan fonódtak össze a vagyoni viták a szerelmi rügyfakadásokkal, hogyan módosultak a történetek a sajtóban. A több mint száz éve elfelejtett iratokból kiolvasható történeteket azonban az olvasó már ok-okozatiságában szemlélheti, egy nagy, színes korképként.
A kötet 2019-ben jelent meg nem minden előzmény nélkül, egy trilógia harmadik részeként, aki tehát izgalmasnak találja a biztos kézzel megírt, fordulatokban gazdag munkát, szemezgethet az író korábbi regényeiből is, amelyek szintén letűnt korok mélyeire ásnak. Érdemes a Mitró Zoltán név után is kutakodni, hiszen a szerző több szépirodalmi munkája is álnév alatt jelent meg.
A Mi történt Écskán? a Burgundia utcán nemrégiben megnyílt Partium Házban is elérhető.